Thở máy không xâm nhập – Giải pháp hỗ trợ hô hấp

[yangmiwa]

Thở máy không xâm nhập (Non-invasive ventilation – NIV) ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh lý hô hấp tại bệnh viện và trong chăm sóc tại nhà. Nhờ ưu điểm không cần đặt ống nội khí quản, ít xâm lấn, giảm biến chứng và mang lại hiệu quả cải thiện oxy hóa nhanh, NIV trở thành lựa chọn tối ưu trong hỗ trợ hô hấp cho nhiều bệnh nhân. Bài viết chuẩn SEO dưới đây giúp bạn hiểu rõ khái niệm, tác dụng, chỉ định, chống chỉ định và lợi ích của thở máy không xâm nhập.

---

1. Thở máy không xâm nhập là gì?​

Thở máy không xâm nhập là phương pháp hỗ trợ hô hấp bằng máy thở nhưng không cần đặt ống nội khí quản vào khí quản như thở máy xâm nhập. Thay vào đó, máy kết nối với người bệnh thông qua:

• Mặt nạ mũi
• Mặt nạ mũi – miệng (full face mask)
• Mũ chụp (helmet NIV)

Phương pháp này tạo áp lực dương liên tục hoặc hai mức áp lực để hỗ trợ nhịp thở tự nhiên của bệnh nhân, giúp cải thiện thông khí và tăng oxy máu.

---

2. Cơ chế hoạt động của thở máy không xâm nhập​

Thở máy không xâm nhập thường hoạt động dựa trên hai chế độ chính:

1. CPAP (Continuous Positive Airway Pressure)​

Cung cấp áp lực dương liên tục trong suốt chu kỳ thở.
→ Giúp mở rộng phế nang, ngăn xẹp phổi và cải thiện trao đổi khí.

2. BiPAP (Bilevel Positive Airway Pressure)​

Cung cấp hai mức áp lực:

• IPAP (áp lực hít vào)
• EPAP (áp lực thở ra)

→ Giúp giảm công thở, hỗ trợ người bệnh thở dễ dàng hơn.

---

3. Lợi ích của thở máy không xâm nhập​

✔ Tránh đặt ống nội khí quản​

Giảm nguy cơ viêm phổi liên quan thở máy, giảm đau, giảm sang chấn đường thở.

✔ Dễ thực hiện – thoải mái cho bệnh nhân​

Bệnh nhân có thể nói, ăn cháo loãng, uống nước qua ống hút (tùy tình trạng), hạn chế cảm giác khó chịu.

✔ Cải thiện nhanh tình trạng suy hô hấp​

Giúp tăng SpO2, giảm CO₂ máu và ổn định nhịp thở.

✔ Giảm thời gian nằm viện và chi phí điều trị​

So với thở máy xâm nhập, NIV ít biến chứng hơn nên rút ngắn thời gian điều trị.

✔ An toàn cho người lớn tuổi và bệnh nhân mãn tính​

NIV rất phù hợp cho bệnh nhân COPD, suy tim, béo phì – giảm thở (OHS).

---

4. Khi nào cần dùng thở máy không xâm nhập?​

Thở máy không xâm nhập được chỉ định trong nhiều tình huống như:

✔ Suy hô hấp cấp độ nhẹ – trung bình​

• Giảm oxy máu (SpO₂ < 90%)
• Tăng CO₂ máu
• Thở nhanh > 25 lần/phút

✔ Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)​

Giúp giảm CO₂ và hỗ trợ thở ra tốt hơn.

✔ Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA)​

CPAP được xem là tiêu chuẩn vàng.

✔ Suy tim cấp, phù phổi cấp​

Giảm ứ huyết phổi, giảm khó thở nhanh.

✔ Hội chứng giảm thông khí do béo phì (OHS)​

BiPAP giúp bệnh nhân thở hiệu quả hơn.

✔ Sau phẫu thuật lồng ngực hoặc bụng lớn​

Ngăn xẹp phổi, hỗ trợ mở phế nang.

---

5. Ai KHÔNG nên sử dụng thở máy không xâm nhập?​

NIV không phù hợp cho những trường hợp:

• Ngưng tim, ngưng thở
• Bất tỉnh hoặc không bảo vệ được đường thở
• Nôn ói nhiều → dễ hít sặc
• Dị dạng mặt làm không mang được mặt nạ
• Huyết động không ổn định (tụt huyết áp nặng)
• Sốc nhiễm trùng nặng
• Bệnh nhân kích động, không hợp tác

Trong các trường hợp này, bác sĩ thường chuyển sang thở máy xâm nhập.

---

6. Các loại máy thở không xâm nhập phổ biến​

1. Máy CPAP​

• Dùng cho ngưng thở khi ngủ
• Áp lực dương liên tục
• Nhỏ gọn, thích hợp dùng tại nhà

2. Máy BiPAP (BPAP)​

• Dùng cho COPD, suy hô hấp, suy tim
• Cung cấp hai mức áp lực
• Hỗ trợ hít vào – thở ra tốt hơn

3. Máy thở không xâm nhập tại ICU​

• Dành cho bệnh nhân nặng
• Nhiều chế độ thông khí
• Tích hợp máy tạo oxy

---

7. Những lưu ý khi sử dụng thở máy không xâm nhập​

✔ Đeo mặt nạ đúng kích thước​

Không quá chặt, không quá lỏng để tránh rò khí.

✔ Vệ sinh mặt nạ – ống dẫn khí mỗi ngày​

Giảm nguy cơ nhiễm khuẩn hô hấp.

✔ Theo dõi SpO₂, nhịp thở, huyết áp​

Nếu SpO₂ không cải thiện, phải báo bác sĩ ngay.

✔ Tập thở nhịp nhàng theo máy​

Giúp giảm khó chịu và tăng hiệu quả thông khí.

✔ Không tự ý tăng giảm áp lực máy​

Việc điều chỉnh phải do nhân viên y tế chỉ định.

---

8. Thở máy không xâm nhập tại nhà – xu hướng mới​

Nhiều bệnh nhân COPD, ngưng thở khi ngủ hoặc người sau điều trị hô hấp kéo dài có thể dùng máy BiPAP/CPAP tại nhà để:

• Cải thiện giấc ngủ
• Giảm cơn khó thở ban đêm
• Tăng oxy máu
• Ngăn tình trạng suy hô hấp tái phát

Điều này giúp giảm số lần nhập viện và nâng cao chất lượng cuộc sống.

---

9. Kết luận​

Thở máy không xâm nhập là phương pháp hỗ trợ hô hấp hiệu quả, an toàn và hạn chế tối đa biến chứng so với thở máy xâm nhập. Với khả năng cải thiện nhanh tình trạng thiếu oxy, giảm CO₂ máu và nâng cao chất lượng hô hấp, NIV được xem là giải pháp thiết yếu trong điều trị nhiều bệnh lý phổi – tim – hô hấp.